Inclusive Design คืออะไร? สำคัญอย่างไรต่อการพัฒนาเมือง?

เรามักจะได้ยินคำว่า Universal Design ในงานออกแบบสถาปัตยกรรม แต่มีอีกหนึ่งคำที่กำลังเป็นที่จับตามองในช่วงนี้ คือ Inclusive Design การออกแบบ เพื่อทุกคน ทุกเพศ ทุกวัย แล้ว Inclusive Design คืออะไรล่ะ วันนี้ Wazzadu Encyclopedia จะพาไปรู้จักกับ Inclusive Design ว่าคืออะไร แล้วสำคัญอย่างไรต่อการพัฒนาเมือง ไปชมกันเลยครับ

Inclusive Design ในงานสถาปัตยกรรมและการพัฒนาเมือง คือ แนวคิดการออกแบบที่มุ่งเน้นให้ทุกคนสามารถเข้าถึงและใช้งานอาคารหรือพื้นที่เมืองได้อย่างเท่าเทียมกัน ไม่ว่าจะเป็นผู้สูงอายุ ผู้พิการ เด็ก หรือบุคคลที่มีข้อจำกัดทั้งทางร่างกายและจิตใจ สรุปง่าย ๆ ว่า แนวคิด Inclusive Design ไม่ได้เป็นเพียงแค่เรื่องของความสะดวกสบาย แต่เป็นการสร้างสังคมที่ทุกคนสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างเท่าเทียม

หลักการสำคัญของ Inclusive Design ในสถาปัตยกรรม

1.การเข้าถึงได้ง่าย (Accessibility)

• มีทางลาด (Ramps) และลิฟต์สำหรับผู้ใช้รถเข็น
• ประตูและทางเข้าออกกว้างพอสำหรับทุกคน
• ป้ายบอกทางที่อ่านง่าย รวมถึงอักษรเบรลล์สำหรับผู้พิการทางสายตา

2.ความเท่าเทียม (Equality)

• พื้นที่และฟังก์ชันของอาคารถูกออกแบบให้ทุกคนสามารถใช้งานได้โดยไม่ต้องมีการปรับเปลี่ยนพิเศษ
• ผู้ที่เข้าไปใช้งานต้องไม่รู้สึกถึงการด้อยคุณค่าในตนเอง

3.การมีส่วนร่วม (Inclusion)

• ทุกคนมีส่วนร่วมในการนำเสนอไอเดีย ความคิดเห็นร่วมกัน เพื่อหาแนวทางการออกแบบที่ตอบสนองความต้องการของทุกคน
• ทุกคนต้องให้ความร่วมมือในการมีส่วนช่วยรักษาดูแล และมีจิตสำนึกของการใช้พื้นที่สาธารณะให้เกิดประโยชน์และไม่เดือดร้อนผู้อื่น

4.โอกาสในการใช้งาน (Opportunity)

• คือการที่ทุกคนสามารถเข้าถึงได้โดยไม่มีอุปสรรค
• เข้าถึงได้อย่างสะดวกและปลอดภัย

5.ใช้งานได้จริง (Usability)

• เกิดขึ้นจริงด้วยความร่วมมือของทุกภาคส่วน
• คนมีจิตสำนึกสาธารณะ ร่วมกันสร้างสรรค์และดูแลรักษา

ตัวอย่างของ Inclusive Design ในงานสถาปัตยกรรม

โครงการ โคเปนฮิลล์ – โคเปนเฮเกน, เดนมาร์ก

ทำให้เมืองเป็นมิตรกับทุกคน โดยเฉพาะผู้สูงอายุและคนพิการ และโครงการภูเขาจำลองบนโรงงานที่มีลานสกีเทียม ทางเดินป่า และกำแพงปีนป่าย ไว้ให้เป็นกิจกรรมนันทนาการสำหรับประชาชน อีกทั้งเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมไม่ก่อมลพิษ และที่สำคัญไร้กลิ่นขยะรบกวน 100%

• ทางเท้าเรียบ ไม่มีขอบฟุตบาทสูง
• ป้ายบอกทางขนาดใหญ่และมีเสียงสำหรับผู้พิการทางสายตา
• ขนส่งสาธารณะที่มีพื้นที่กว้างสำหรับรถเข็น
• เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

สถานีรถไฟ Tokyo Metro – โตเกียว, ญี่ปุ่น

• ขนส่งมวลชนที่เข้าถึงได้สำหรับทุกคน
• มีลิฟต์และทางลาดในสถานีทุกแห่ง
• พื้นสำหรับผู้พิการทางสายตา (Tactile paving)
• ระบบเสียงและจอแสดงผลหลายภาษา

The High Line – นิวยอร์ก, สหรัฐอเมริกา

• เปลี่ยนรางรถไฟเก่ากลางเมืองให้กลายเป็นสวนลอยฟ้า
• มีลิฟต์และทางลาดเพื่อให้รถเข็นสามารถขึ้นไปได้
• มีจุดพักผ่อนและม้านั่งมากมาย
• พื้นที่ออกแบบให้มีแสงไฟส่องสว่างเพื่อความปลอดภัย

โครงการ Superblocks – บาร์เซโลนา, สเปน

• เปลี่ยนพื้นที่ถนนให้เป็นพื้นที่สาธารณะสำหรับคนเดินและจักรยาน 
• ลดการใช้รถยนต์
• เพิ่มพื้นที่สีเขียวและม้านั่งสำหรับผู้สูงอายุ
• ทำทางเดินกว้างขึ้นเพื่อให้คนพิการใช้ได้สะดวก
• ลดเสียงรบกวนและมลพิษทางอากาศ เพื่อสุขภาพของทุกคน

Medellín Metrocable – โคลอมเบีย

• ระบบกระเช้าลอยฟ้าที่ช่วยให้คนในพื้นที่ห่างไกลเข้าถึงเมืองได้ง่าย
• ลดความเหลื่อมล้ำในการเดินทางของคนในชุมชนแออัด
• มีลิฟต์และสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับผู้พิการ
• ค่าบริการถูก ทำให้ทุกคนสามารถใช้บริการได้

โครงการ Block by Block โดย UN-Habitat และ Minecraft for Public Spaces

จากผู้พัฒนาเกม Minecraft ที่ใช้แพลตฟอร์มนี้เป็นเครื่องมือสร้างแบบจำลองพื้นที่สาธารณะโดยประชาชน ผ่านการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและปรับปรุงการออกแบบร่วมกัน ทำให้เด็กและเยาวชนได้มีส่วนร่วมในการสร้างสรรค์เมืองในฝันผ่านเกมนั่นเอง

ซึ่งผลลัพธ์ของงานออกแบบจาก Inclusive Design ไม่เพียงแค่ช่วยยกระดับชีวิตผู้คน แต่ยังเป็นจุดเริ่มต้นของความตระหนักถึงการสร้างสังคมที่เท่าเทียมและทุกคนสามารถเข้าถึงได้ผ่านการออกแบบนั่นเองครับ แน่นอนว่าการใช้หลักการการออกแบบนี้ จะเกิดขึ้นจริงได้ต้องได้รับความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็นภาครัฐ ภาคเอกชน และความร่วมมือของประชาชนเอง